Not all roads leading to scientific and technological research pass through scholarly degrees like PhDs. Lay people, even those with hardly any formal education, often chart the path of science and make significant discoveries.
Discussions regarding the relationship of science and society usually stress that science should be socially-oriented. And perhaps that is how it should be. However, if the society itself is scientifically oriented, it could lead to miracles. There are several illustrious examples of people who have done wonders in science and technology without actually undergoing formal education in these fields. Unfortunately, the society has largely remained unaware of them. There are many lessons for teachers, students, and engineers in such chronicles of scientific achievements of the common man. In this regard, The Indian Academy of Science is organizing a discussion session called “Science: From the grassroots to the laboratory” to be held on February 25, 2018 (2 PM to 6 PM) at Abasaheb Garware College.
Research workers including Geetanjali Date, Kaustubh Pandhripande, Vijjay Dethe, and Milind Watve will be participating in the discussion session, which would be compered by Preeti O. Members of the Pardhi and Gond communities will also take part in the discussion and share the anecdotes of scientific achievements made by the common people of their regions. These achievements include technologies for generating local power from perennial streams, water management by tribal communities, research done by the local people on rare species, and several examples of systematic planning done at the level of Gram-sabhaas for sustainable use of natural resources. Apart from this, some fundamental research conducted on the mathematics and logic used by people devoid of formal education will also be discussed.
Although the program will be in Marathi, it will be video recorded and presented on the youtube channel of Dialogue, with a brief English summary in Confluence.
The details of the various talks are as follows:
- Technology from the grassroots: What formal engineering can take away by Geetanjali Date
- Science and community collaboration for the conservation of savannah grasslands and endangered Lesser florican by Kaustubh Pandharipande
- Forest based sustainable development by Gramsabha of Pachgaon by Vijay Dethe
- The reverse flow: What scientists can learn from illiterate people by Milind Watve
=====================================
विज्ञान-तंत्रज्ञानात संशोधन करण्याचा मार्ग पदवी आणि पी एच डी वरूनच जायला पाहिजे असे बंधन नाही. सामान्य माणूस, अगदी अशिक्षितही अनेकदा आपल्या समस्या सोडविण्यासाठी विज्ञानाच्या मार्गाने वाटचाल करतात. उत्तम दर्जाचे संशोधन करतात.
विज्ञान आणि समाजाच्या संबंधाविषयी चर्चा होते तेंव्हा विज्ञानाने समाजाभिमुख असेल पाहिजे यावर भर दिला जातो. तो योग्य ही आहे. पण समाज विज्ञानाभिमुख असल्याने आणखी मोठे चमत्कार घडू शकतात. विज्ञान तंत्रज्ञानाचे औपचारिक शिक्षण न घेतलेल्या व्यक्तींनी उपयुक्त संशोधन केल्याची अनेक उदाहरणे आज आपल्या आजुबाजूला घडत आहेत. पण ही उदाहरणे पुरेशा प्रमाणात समाजापुढे आलेली नाहीत. त्यातून विद्यार्थ्यांना, शिक्षणसंस्थांना, अभियंत्यांना आणि वैज्ञानिकांना ही घेण्याजोगे अनेक धडे आहेत. याविषयी एक चर्चासत्र (विज्ञान: तळागाळांपासून प्रयोगशाळांपर्यंत) आयोजित केले आहे इंडियन अकॅडमी ऑफ सायंस विद्यमाने आबासाहेब गरवारे महाविद्यालयात रविवार दिनांक २५ फेब्रु रोजी दुपारी २ ते ६ या वेळात.
यात सहभागी होणार-या संशोधकांमधे गीतांजलि दाते, कौस्तुभ पांढरीपांडे, विजय देठे व मिलिंद वाटवे यांचा समावेश असून प्रीती ओ. सूत्रसंचालन करतील. याखेरीज पारधी समाज व गोंड समाजातील कार्यकर्तेही सामिल होणार असून आपापल्या भागातील सामान्य माणसांनी केलेल्या संशोधनाची माहिती देणार आहेत. यात बारमाही ओढ्यांवर स्थानिक पातळीवर वीज तयार करण्याचे तंत्रज्ञान, आदिवासींचे पाणी व्यवस्थापन, दुर्मिळ प्रजातींवर स्थानिक लोकांनी केलेले संशोधन, आपल्या नैसर्गिक संसाधनांचे ग्रामसभेने केलेले शास्त्रीय नियोजन यासारखी अनेक उदहारणे चर्चिली जातील. याखेरीज अशिक्षित माणसांचे गणित आणि तर्कशास्त्र यावरील काही मूलभूत संशोधनही सादर होणार आहे.
- तळागाळातले तंत्रज्ञान: अभियांत्रिकीसाठी शोध व बोध (गीतांजलि दाते)
- गवताळ माळराने आणि दुर्मीळ तणमोर पक्ष्यांच्या संवर्धनासाठी विज्ञान आणि लोकसमूहांचा सहभागी उपक्रम (कौस्तुभ पांढरीपांडे)
- ग्रामसभा पाचगावचा वन आधारित शाश्वत विकास (विजय देठे)
- उलटी गंगा: अशिक्षितांकडून वैज्ञानिकांनी घेण्याजोगे धडे (मिलिंद वाटवे)